دژ قهقهه در تپه سنگي به ارتفاع تقريبي هزار متر از زمين‌هاي اطراف قرار داشته و اطراف آن را با حصار مستحكم و غير قابل نفوذ احداث كرده‌اند كه با گذشت ساليان دراز هم اكنون نيز ورود به آن تقريباً غير ممكن بوده و فقط در شرايط جوي مناسب امكان‌پذير است.
دژ قهقهه در بخش ارشق، ما بين روستاي گنچويه و قره آغاج كلان از توابع مشكين‌شهر در استان اردبيل قرار دارد. اين دژ به دليل اينكه محل زنداني شدن افراد سياسي مهمي مانند شاهزادگان صفوي در زمان گذشته بوده است، در تاريخ شهرت بسياري دارد. با مجله دلتا همراه باشيد تا با اين زندان مخوف آشنا شويد.
استقرار در اين قلعه به دوران قبل از اسلام مي‌رسد كه در زمان بابك و صفويه از اهميت ويژه‌اي برخوردار بوده است و سال‌ها به عنوان خزانه سلطنتي و مهمترين زندان مورد استفاده قرار گرفته است و در زمان جنگ‌هاي ايراني و عثماني، خزانه شاهان صفوي در اين قلعه نگهداري و حفاظت مي‌شده است و اهميت آن از اواخر دوره صفويه به تدريج كمتر شده و در دوره قاجاريه به يك‌باره متروكه شده است.
قلعه قهقهه، همچون ساير قلعه‌هاي ايران، داراي خصوصيات و ويژگي‌هايي است كه از بسياري جنبه‌ها چون قرار گرفتن بر ارتفاع كوهي بلند، مصالح به كار برده شده در ساخت قلعه و مانند آن، مشابهت زيادي با قلعه‌هاي ديگر دارد. مصالح ساختماني آن عبارتند از سنگ‌هاي رسوبي به رنگ‌هاي كرم و آجري با ملات گچ و آهك.
قلعه قهقهه از ۳ حصار متداخل تشكيل شده و حصارها بر تعيين حدود قلعه جهت تشكيل ديواره‌هاي سنگي كوه تاثير گذاشته‌اند. هر حصار داراي دروازه است و حصار اصلي آن داراي ۴ برج بوده و دروازه آن از دو برج ۵ ضلعي با طاق هلالي تشكيل شده. اين حصار، بعد از دروازه، راهروي درازي به اتاق هلالي دارد. تنها مسير صعود به قلعه از مسير شمال شرقي است كه پس از حدود يك ساعت پيمايش مسير مي‌توان به ورودي قلعه رسيد.
شاه اسماعيل دوم، كه يكي از شاهان صفوي بوده است، مهمترين زنداني قلعه فوق است. وي مردي شجاع و جنگجو و شمشيرزني بي‌دريغ بوده و به علت گردن ندادن به فرامين پدر، دستگير و در قلعه قهقهه به مدت ۱۹ سال و نيم زنداني شد و تا مرگ پدر در زندان مخوف دوام آورد و سرانجام با گردش دوران پا به قدرت گذاشت و بسياري از كسان و خويشان را كه در اين مدت پادرمياني نكرده بودند، به قتل رساند.
قهقهه، احتمالا نام برخي از مكان‌هاي ديگري نيز بوده است، چنان كه دهي از دهستاني در ميان ولايت حومه شهر مشهد نيز به همين نام است. در كتاب تاريخ گيلان، از اين قلعه به‌عنوان قلعه ماران ياد شده است. اين قلعه را كهن‌دژ (قلعه قديمي) نيز گفته‌اند. قلعه قهقهه در سال ۱۳۸۱ در فهرست آثار ملي ايران به ثبت رسيد و به عنوان يكي از مقاصد گردشگري ايران مورد استقبال قرار گرفت.
پيشنهاد مطالعه: “مستحكم‌ترين دژ گيلان، قلعه هزارپله” را در مجله گردشگري دلتا بخوانيد.
همچنين بخوانيد:
كوير ورزنه، محل تلاقي زمين و آسمان
چغازنبيل؛ پله پله تا ملاقات خدا
نايبند، ماسوله‌اي سرسبز در دل كوير
قلعه هزار درب ايلام، از شگفت‌آورترين پادگان‌هاي دوره ساساني
با مجله گردشگري دلتا همراه باشيد .